Karl Marx noemde het geloof ‘opium voor het volk’. Deze bedwelmende functie van het geloof is inmiddels overgenomen door de smartphone; met oligarchen als Zuckerberg en Elon Musk in de rol van hogepriesters. De smartphone kan evenzeer verslavend werken. Consumenten aller landen, toon enige zelfbeheersing. Matigheid is een deugd, dat zei Aristoteles al; (vrij naar [...]
Diogenes, Montaigne, Adorno, Camus; ik reken ze alle vier tot de geestelijke familie van Erasmus. Lof der Zotheid van Erasmus bevat een zelfde soort ironische oneliners als de overgeleverde gezegdes van de de Turks/Griekse filosoof Diogenes. De Franse filosoof Montaigne toont zich in zijn Essays de kunstenaar van het relativeren, precies zoals Erasmus in zijn [...]
Montaigne was de meester van het vraagteken. “Que sais je? Wat weet ik nou helemaal? Ik kan niets in zijn geheel overzien. Wie beweert het wezen van de dingen te doorgronden, houdt ons voor de gek.” Montaigne houdt een lofspraak op de onwetendheid. Let wel, op de wetende onwetendheid; niet op de bekrompen onwetendheid. Montaigne [...]
Al hield de kritische filosoof Adorno niet van Hollywoodfilms, hij was een groot fan van de films van Charlie Chaplin, zoals Modern Times (1936) en The Great Dictator (1940). Meesterwerken. Charlie Chaplin kreeg de Erasmusprijs in 1965, “omdat hij moedig partij heeft weten te kiezen voor menselijke waarden en zich daardoor een groot wereldburger heeft [...]
Rotterdam telt niet alleen een standbeeld van Erasmus (het oudste van Nederland), vier handgeschreven brieven van Erasmus in de Bibliotheek, een portret van Erasmus door Lucas Cranach de Oude (Museum Boijmans van Beuningen), maar sinds kort ook een portret van Erasmus door Hans Holbein de Jonge; te vinden in Fenix, kunstmuseum over migratie. Erasmus als [...]
Camus en Adorno staan niet bekend als zonnetjes in het huis van de filosofie. Ze zijn eerder bekend vanwege hun radicale maatschappijkitiek en radicaal humanisme. Toch geven beiden ook ruimte aan onbezorgdheid en plezier. Adorno verzucht in zijn Minima Moralia dat hij liefst als een lui beest op zijn rug in warm water zou dobberen. [...]
Yves Klein organiseerde ooit in Parijs een expositie zonder enig kunstobject, een lege expositie tussen wit gekalkte muren. Deze keizer zonder kleren trok veel publiek. Albert Camus overhandigde hem tijdens de opening een briefje met de tekst: Alle macht aan de leegte ("aves le vide les pleins pouvoirs"). De kunstenaar en de filosoof zochten beiden [...]
De boeken van Albert Camus, de Franse filosoof van het absurdisme, worden opnieuw vertaald, gedrukt en gelezen. De hernieuwde belangstelling begon al tijdens corona (De pest) en duurt voort nu Europa zich in een existentiële fase bevindt, to be or not to be. In sommige opzichten doet Camus me denken aan Erasmus. Camus' vredelievendheid, zijn [...]
De politieke loopbaan van Angela Merkel zou heel anders gelopen zijn als ze haar been niet had gebroken. Behalve talent, ambitie en wilskracht speelde ook het toeval een grote rol in het leven van deze machtige staatsvrouw. Boris Johnson moest het hebben van zijn charisma en opportunisme; Angela Merkel van haar empathie en feitenkennis. Lees [...]
Erasmus en Luther hadden een heftige polemiek over de vrije wil van de mens om het goede te doen (Erasmus) versus de predestinatie door God (Luther). Dit debat is van alle tijden. Tegenwoordig meer in termen van ‘eigen verantwoordelijkheid’ (Hannah Arendt) versus ‘wij zijn voorgeprogrammeerd door ons brein’ (Swaab). Zelf neig ik meer naar het [...]