Met hun koele wetenschappelijke benadering haalden de filoloog Erasmus, de jurist Thomas Moore en de politicoloog Macchiavelli de woede van veel tijdgenoten (rond 1500) op hun hals. Behalve hun wetenschappelijke attitude, deelden alle drie ook hun voorliefde voor poëzie. En dat geldt voor vooraanstaande wetenschappers vandaag de dag nog steeds. Niet alles is te vatten [...]
Aboutaleb verzucht wel eens dat de huidige moslims in Europa een Erasmus missen. Hij doelt dan vooral op Erasmus’ onbevangen interpretatie van de Bijbel, zijn de kunst van het relativeren, zijn ironie en zelfspot. Gelukkig is er in de traditie van de Islam de filosoof Avicenna (980-1037). Anders dan Erasmus, was hij geen theoloog, maar [...]
Op zijn sterfbed, 28 juni 1536, schrijft Erasmus aan zijn vriend Goclenius in Leuven: „ Was Brabant maar wat dichterbij” (de correspondentie van Desiderius Erasmus, brief 3130; uitgeverij Ad.Donker). Volgens Amerbach, steun en toeverlaat, wilde Erasmus op het eind van zijn leven het liefst de Rijn afzakken vanuit Bazel naar de Lage Landen. Uit vaderlandsliefde. [...]
Het laatste, dikke boek dat Erasmus schreef en liet drukken in een oplage van 2.600 ging over de Kunst van het preken. Zijn probleemstelling was: Hoe komt het dat onder de christelijke vlag zo veel heidendom schuilt? Erasmus zag een verklaring in slecht opgeleide priesters. Je kunt zijn boek vandaag de dag betrekken op die [...]
Het is anno 1535 en het is guur in Europa. Thomas More, de boezemvriend van Erasmus, wordt onthoofd door zijn werkgever, de Koning van Engeland. Koning Henri VIII erkent het gezag van de Paus niet langer en scheidt zich af van zijn vrouw en van de RK kerk. In Duitsland schaft Maarten Luther zelfs Sinterklaas [...]
28 oktober 1535. Verjaardag, Erasmus wordt 69 jaar. De wijsgeer is geveld door pijnlijke nierstenen en kan niet schrijven vanwege de jicht in zijn handen. Het liefst zou Erasmus nog eens op reis gaan naar de Bourgogne, het land van zijn favoriete rode wijn. Hij heeft vrienden in Besancon. Maar, hij wordt doodmoe bij de [...]
Even was de lucht boven onze vervuilde steden schoon. Maart 2020. Premier Rutte stelde het belang van de volksgezondheid boven het belang van de economie. Wie had dat van deze VVD voorman ooit verwacht? De hulpvaardigheid tussen burgers onderling was hartverwarmend, naast alle ellende van het dodelijk virus. Even hoopte ik dat we die andere, [...]
Wie in tijden van polarisatie geen partij kiest, kan het verwijt krijgen de kool en de geit te sparen. Dat verwijt heeft Erasmus dan ook vaak gekregen. Hij had veel kritiek op de RK kerk, op de machtswellust van Pausen, op de handel in aflaten, op de schijnheiligheid binnen de kloostermuren, op de pietluttigheid van [...]
‚De egel en de vos’ is een van de bekendste essays van Isaiah Berlin. Isaiah Berlin verdeelt schrijvers en denkers in egels en vossen. De egel streeft naar een allesomvattende verklaring voor de wereld. Plato, Marx en Nietzsche zijn egels. Zij bezien de wereld vanuit een leidend principe. De vos daarentegen weet dat niet alles [...]
Erasmus heeft geen gesloten systeem nagelaten. Hij was geen Kant, geen Marx. Hij zocht geen volgelingen. Hij was geen Luther, geen Calvijn. Hij doceerde graag, maar wilde geen discipelen. Erasmus was een eenling, een onderzoeker, een denker; ondogmatisch. „Ik ben geen Erasmist”, blijft een van zijn mooiste uitspraken.